GPSC Exam આપવી ગુજરાતના દરેક નોકરીવાંચ્છુની ઇચ્ચા હોય છે. આ લેખમાં જીપીએસસી વિશે દરેક પ્રશ્નનોના જવાબ આપવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવેલ છે. જેથી આપ GPSC દ્વારા લેવામાં આવતી પરીક્ષામાં પાસ થઈને તમારા સપનાની નોકરી કરી શકો. અહીં GPSC શું છે? દેશ અને ગુજરાતમાં આ સંસ્થાનું શુ મહત્વ છે ?, આ પરીક્ષા કેવી રીતે લેવામાં આવે છે. લાયકાત, અભ્યાસક્રમ, પરીક્ષાની તૈયારી, બુકલિસ્ટ વગેરે જેવા મુદ્દાઓને આવરી લેવામાં આવેલ છે.
GPSC exam image
GPSC Full Form- Gujarat Public Service Commission છે. ભારતનાં બંધારણમાં અનુચ્છેદ-315 મુજબ દરેક રાજ્યમાં એક જાહેર સેવા આયોગ સ્થાપના કરવામાં આવેલ છે. જે ગુજરાતમાં વહીવટી શાસનમાં આવતા ઉચ્ચ હોદ્દા પર યોગ્ય, નિષ્પક્ષ અને સ્વતંત્ર ઉમેદવારની પસંદગી કરવામાં આવે તે માટે ભારતનાં બંધારણની કલમ-320 માં જીપીએસસી ને વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવેલ છે. આ અંતર્ગત ભરતીના નિયમો, સરકારી સેવાના નિયમો, શિસ્ત વિષયક દરખાસ્તો, ભરતી અને બઢતીના નિયમો, પેન્શન અને સરકારી કર્મચારીની ફરજો અને કાર્ય વગેરે જેવા મુદ્દાઓ નિહિત કરવામાં આવેલા છે.
gpsc official website
gpsc old website
બે પ્રકારે ભરતી કરવાની જોગવાઇ છે.
સીધી પસંદગી કરવી (જેમા જરૂર પડ્યે ઇન્ટરવ્યુ અને પ્રાથમિક પરિક્ષા પણ લેવામાં આવે છે.)
સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા દ્વારા (જેમાં પ્રાથમિક પરિક્ષા, લેખિત પરિક્ષા અને ઇન્ટરવ્યુ લેવામાં આવે છે.)
GPSCની ભરતી પ્રક્રિયામાં ઉપર મુજબ મુખ્ય બે રીતો છે. જેમા સીધી પસંદગી અને સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા યોજી યોગ્ય ઉમેદવારની પસંદગી કરવામાં આવેલ છે. સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાના ત્રણ મુખ્ય સ્ટેજ છે.
પ્રાથમિક પરીક્ષામાં મુખ્ય બે પ્રશ્નપત્રો હેતુલક્ષી હોય છે. જે OMR (Optical mark recognition) પધ્ધતિથી પરીક્ષા લેવામાં આવે છે. પ્રાથમિક પરીક્ષામાં બે પ્રશ્નપત્ર હોય છે. જે 200 માર્કના હોય છે. જેનો સમયગાળો 3 કલાક હોય છે. પ્રાથમિક પરીક્ષા ઉત્તીર્ણ થયા બાદ જ આપ મુખ્ય પરીક્ષા માટે ક્વોલિફાઇ થઇ શકશો.
પ્રાથમિક પરીક્ષા ક્વોલિફાઇ થયા બાદ જ મુખ્ય પરીક્ષા આપી શકાય છે. આયોગ દ્વારા પ્રાથમિક કસોટીમાં ક્વોલિફાઇ કરેલ ઉમેદવારની યાદી પ્રસિધ્ધ કરવામાં આવેલ છે. મુખ્ય પરીક્ષામાં છ પ્રશ્નપત્રો વર્ણાત્મક હોય છે. એટલે કે આ લેખિત પરીક્ષા છે. આ પરીક્ષા માં દરેક પ્રશ્નપત્ર 150 માર્કના હોય છે જેનો સમયગાળો 3 કલાક હોય છે.
આ પરીક્ષાનું છેલ્લુ પગથિયું છે. મુખ્ય પરીક્ષા પાસ કર્યા બાદ આપ ઇન્ટરવ્યુ માટે ક્વોલિફાઇ થઈ શકશો. ઇન્ટરવ્યુ કુલ 100 ગુણનું હોય છે. ઇન્ટરવ્યુ બાદ આયોગ દ્વારા મેરિટ લિસ્ટ જાહેર કરવામાં આવે છે. જેમાં લાયક ઉમેદવારોની યાદી પ્રસિધ્ધ કરવામાં આવે છે.
જીપીએસસી દ્વારા જ્યારે નોટિફિકેશન જાહેર કરવામાં આવે છે. ત્યારે gpsc-ojas ઓનલાઇન પોર્ટલ પર જે તે ભરતી માટેના ઓનલાઇન ફોર્મ લાઇવ કરવામાં આવે છે. જ્યાં આપ પોતાના ફોર્મ ભરી શકો, ફી ભરી શકશો, સુધારો કરી શકશો અને પ્રિન્ટ કરી શકશો. આ પોર્ટલ વન ટાઇમ રજિસ્ટ્રેશન માટેની સુવિધા પણ આપે છે. જેથી આપને દર વખતે ફોર્મ ભરવાની જરૂર પડતી નથી. આપ રજીસ્ટ્રેશન નંબર દાખલ કરીને ફોર્મ ભરી શકશો.
gpsc exam syllabus
અહીં પ્રાથમિક અને મુખ્ય પરીક્ષાનો અભ્યાસક્રમ આપવામાં આવેલ છે.
પ્રશ્નપત્ર-1 (સામાન્ય અભ્યાસ-1) ના મુખ્ય વિષયો
પ્રશ્નપત્ર-2 (સામાન્ય અભ્યાસ-2) ના મુખ્ય વિષયો
મિત્રો, આપણે અગાઉ જાણકારી મેળવી તે મુજબ પ્રાથમિક પરીક્ષા પાસ થયા બાદ મુખ્ય પરીક્ષા આપવાની હોય છે. જેનો અભ્યાસ ક્રમ તથા મુખ્ય વિષય નીચે મુજબ છે.
પ્રશ્નપત્ર-1 ગુજરાતી (વર્ણાત્મક)
પ્રશ્નપત્ર-2 અંગ્રેજી (વર્ણાત્મક)
પ્રશ્નપત્ર-3 નિબંધ (Essay)
આ પ્રશ્નપત્રો ઉમેદવારના અલગ અલગ ક્ષેત્રોમાં જ્ઞાન અને જાગરૂકતા તપાસવા માટે છે.
જેનો વિષયવસ્તુમાં નીચે મુજબની મુખ્ય બાબતો છે.
પ્રશ્નપત્ર-4 (સામાન્ય અભ્યાસ-1)
પ્રશ્નપત્ર-5 (સામાન્ય અભ્યાસ-2)
પ્રશ્નપત્ર-6 (સામાન્ય અભ્યાસ-3)
આમ, આપણે જાણ્યું તેમ પ્રાથમિક પરીક્ષા અને મુખ્ય પરીક્ષાનો અભ્યાસક્રમમાં આવતા વિષયો મોટા ભાગે સરખા માલુમ પડે છે. પ્રાથમિક પરીક્ષા હેતુલક્ષી હોય સ્ટેટિક પ્રશ્ન હોય છે. જ્યારે મુખ્ય પરીક્ષા વર્ણાત્મક હોય અહીં આપના ઊંડાણપુર્વકનાં વાંચનની જરૂર હોય છે. આપ મુખ્ય પરીક્ષામાં આપવામાં આવેલ વિષયોને વર્તમાન પરિપ્રેક્ષ્ય સાથે કેવી રીતે કનેક્ટ કરી શકો છો તે જરૂરી છે. આપણે આગળ આ બાબતે વિગતે ચર્ચા કરીશુ.
મિત્રો, જીપીએસસી દ્વારા પણ UPSC (union public service commission) ની જેમ જ વાર્ષિક કેલેન્ડર બહાર પાડવામાં આવે છે. વર્ષ દરમિયાન કઈ કઇ પરીક્ષા ક્યારે યોજવામાં આવશે તથા સંભવિત જગ્યાઓ વિશે માહિતી આપવામાં આવે છે. જેથી પરીક્ષાર્થીઓને તૈયારી કરવા માટે સરળતા રહે છે. તેઓ પોતાનું આયોજન કરી આ પરીક્ષાની તૈયારી કરી શકે છે. આપને જણાવવાનું કે છેલ્લા 2 વર્ષ કોરોના ના બાદ કરતાં જીપીએસસી દ્વારા નિયમિત પરીક્ષા યોજવામાં આવે છે.
આપણે અગાઉ જાણ્યુ તેમ જીપીએસસી દ્વારા ભરતી કેલન્ડર બહાર પાડવામાં આવે છે. આ કેલેન્ડર મુજબ સમયાંતરે ભરતી માટેની જાહેરાત પ્રસિધ્ધ કરવામાં આવે છે. જાહેરાત મુજબ અરજી કરવાની તારીખ, અરજી કરવાની છેલ્લી તારીખ, લાયકાત, વયમર્યાદા અને ભરતીને લગતી અન્ય કેટલીક બાબતોનું ઓફિસિયલ નોટિફિકેશન જાહેર કરવામાં આવે છે.
ગુજરાત સરકાર દ્વારા જીપીએસસી માટેની વિવિધ ભરતીઓ માટે અરજી કરવા, અરજીની ફી ભરવા, પરિણામ જાણવા, કન્ફર્મેશન નંબર જાણવા તથા કોલ લેટર ડાઉનલોડ કરવા માટે અલગ વેબસાઇટ-https://gpsc-ojas.gujarat.gov.in સંચાલિત કરવામાં આવેલ છે. આ વેબસાઇટ વિશે આપણે વિગતવાર માહિતી મેળવીશું.
gpsc preparation
મિત્રો, જીપીએસસી નો અભ્યાસક્રમ જાણી લીધા બાદ મનમાં પ્રશ્ન થાય કે તૈયારી કેવી રીતે કરવી ? શું વાંચવું, કેવી રીતે વાંચવુ? વગેરે….
જીપીએસસી દ્વારા પ્રાથમિક અને મુખ્ય પરીક્ષાનો અભ્યાસક્રમ ખુબજ વિગતવાર આપવામાં આવેલ છે. આ અભ્યાસક્રમ મુજબ જ તૈયારી કરવાની હોય છે. તૈયારી કરતા સ્પર્ધકો આર્ટ્સ, કોમર્સ અને સાયન્સ એમ અલગ અલગ પ્રવાહો માંથી આવતા હોય છે. તેથી એવું કહી શકાય કે સામાન્ય પ્રવાહના વિદ્યાર્થીઓને ગુજરાતી વિષયમાં નિપુણતા હોય તો વિજ્ઞાન ટેકનોલોજીમાં ન પણ હોય અને એજ પ્રમાણે વિજ્ઞાન પ્રવાહ માંથી આવતા વિદ્યાર્થીઓને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી માં રસ હોય તો ગુજરાતી તેમના માટે એક નવોજ વિષય બની જાય છે. તેથી દરેક ઉમેદવાર માટે આ પરીક્ષા સમાન બની જાય છે. અહીં પરીક્ષાની તૈયારી માટે કેટલાક સુચનો છે જેને આપ અનુસરી શકો છો.
gpsc book list
મિત્રો, માર્કેટમાં આજે ઘણા બધા પ્રકાશનના પુસ્તકો ઉપલબ્ધ થયા છે. આ પુસ્તકોમાંથી કયા પુસ્તકો વાંચવા એ કેટલાક ઉમેદવારો માટે મુંઝવણનો વિષય બની જાય છે. મિત્રો યુધ્ધ તો લડવુ છે પરંતુ હથિયાર મજબુત અને ધારધાર ન હોય તો આપ યુધ્ધમાં જીતી શકશો નહી, એજ રીતે આપ જે યુધ્ધમાં ઉતરવા માંગો છો એ યુધ્ધ પણ યોગ્ય હથિયાર વગર શક્ય નથી.
મિત્રો આપણે અગાઉ જાણ્યું તેમ જેઓનો બેઝ નબળો છે તેઓએ બેઝિક લેવલ થી શરૂ કરવું જોઇએ. એ માટે તેઓએ પાઠ્યપુસ્તકથી શરૂઆત કરવી. હા મિત્રો આપે સાચુ સાંભળ્યુ આ કોઇ મજાક નથી. આ માટે આપ GCERT (Gujarat Council of Educational Research and Training, Gandhinagar) અને જો આપ હિન્દી કે અંગ્રેજીમાં સમજી શકતા હોય તો આપના માટે NCERT (Gujarat Council of Educational Research and Training) ના પુસ્તકોને વાંચી શકો છો. મિત્રો આ પુસ્તકો ઓથેંટિક પુસ્તકો કહેવાય છે. અને આ પુસ્તકો જીપીએસસીના મોટાભાગનો સિલેબલ સમાવી લે છે. જેથી આ પુસ્તકો ખુબજ ધ્યાનપુર્વક વાંચવા. ત્યારબાદ સંદર્ભ પુસ્તકો તરફ જવું.
અહીં કેટલાક પુસ્તકોની યાદી આપવામાં આવેલ છે. જે આપ વસાવી શકો છો.
| પુસ્તકનું નામ | પ્રકાશક |
| ભારતનો ઇતિહાસ-પ્રાચીન અને મધ્યકાલીન | યુવા ઉપનિષદ |
| આધુનિક ભારતનો ઇતિહાસ | યુવા ઉપનિષદ |
| ગુજરાતનો ઇતિહાસ | યુવા ઉપનિષદ |
| વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી | યુવા ઉપનિષદ |
| વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી | લિબર્ટી |
| ભારતીય બંધારણ અને રાજવ્યવસ્થા | યુવા ઉપનિષદ |
| ભારત અને ગુજરાતનો સાંસ્કૃતિક વારસો | લિબર્ટી |
| ગુજરાતની ભુગોળ | લિબર્ટી |
| ભારતીય અર્થતંત્ર | યુવા ઉપનિષદ |
| ભૈતિક અને વિશ્વની ભુગોળ | યુવા ઉપનિષદ |
| A brief history of Modern India (English) | Spectrum |
| Ancient and Medieval india (English) | Mc Graw Hill |
| Indian Art and Culture (English) | Mc Graw Hill |
| Geography of India(English) | Mc Graw Hill |
| Indian Economy | Mc Graw Hill |
| Indian Polity | Mc Graw Hill |
| Science and Technology | Mc Graw Hill |
| Indian Economy | Mc Graw Hill |
મિત્રો, આજે વર્તમાન પ્રવાહો માટે પણ ખુબજ સાહિત્ય ઉપલબ્ધ થયેલ છે. અનેક ક્લાસીસ તેમનું મંથલી મેગેઝિન બહાર પાડે છે. જેમ કે, યુવા ઉપનિષદ, લિબર્ટી, જીપીએસસી ઓનલાઇન વગેરે. આ સિવાય અંગ્રેજી અને હિંદી માધ્યમમાં તૈયારી કરવા વાળા ઉમેદવારો માટે પણ ખુબજ સાહિત્ય ઉપલબ્ધ થયેલ છે. જેમા Vision IAS, Study iq, Drishti IAS, વગેરે. આમાથી કોઇ પણ એક આપ પસંદ કરીને વાંચી શકો છો. યાદ રહે કે દરેક સાહિત્યને વસાવાની જરૂર નથી. અહીં આપની સરળતા માટે કેટલાક પ્રકાશનોની મેગેઝિન આપવામાં આવેલ છે.
જીપીએસસીની તૈયારી માટે કોચિંગ જરૂરી નથી. જો આપને આ વિશે પુરતી માહિતી છે તો આપ ઘરેથી તૈયારી કરી શકો છે. પરંતુ આપને જીપીએસસી વિશે માહિતી નથી અને આપને માર્ગદર્શનની જરૂર છે તો આપ જરૂર સારા કોચિંગ ક્લાસમાં જોડાઇ શકો છો. કોચિંગમાં આપને જીપીએસસીના અભ્યાસ બાબતે પુરતુ નોલેજ આપવામાં આવે છે અને સ્ટેપ બાય સ્ટેપ તૈયારી કરાવશે. જેથી આપનો કોઇ ટોપિક છુટી ન જાય. કોચિંગમાં આપ નિયમિત અભ્યાસક્રમને કવર કરી શકશો. નિયમિત ટેસ્ટ આપી શકશો, સાથે આપને જરૂરી વાતાવરણ મળી રહેશે. જો આપ કોચિંગ કરવા માંગો છો તો Vision IAS, Study iq, Drishti IAS વગેરેમાંથી કોઇ એક કોચંગનું સબ્સક્રિપ્શન લઈને તૈયારી શરૂ કરી શકો છો. હવે લગભગ દરેક કોચંગ ક્લાસ ઓનલાઇન લાઇવ સ્ટ્રીમની સુવિધા પુરી પાડે છે. જો આપની પાસે સમય છે. તો લાઇવમાં સમયસર જોડાઇને તૈયારી કરી શકો છો અન્યથા જોબ કરનાર કરનાર ઓફલાઇન બેચમાં એનરોલ કરીને તૈયારી કરી શકો છો.
જો આપમાં નિયમિતતા ને શિસ્ત છે. તો આપ ઘર બેઠાં તૈયારી કરી શકો છે. મિત્રો આજ નો યુગ માહિતી નો યુગ છે. ઇંટરનેટ માધ્યમથી અનેક એવા ઓનલાઇન પ્લેટફોર્મ છે. જેના થકી આપ ઘર બેઠા તૈયારી કરી શકશો. અહી કેટલાક રિસોર્સ છે.
આ સિવાય અનેક કોચિંગના મોબાઇલ એપ્લીકેશન પણ લોન્ચ કરવામાં આવેલ છે. જેમ કે,
મિત્રો, YouTube પણ આજની તારીખમાં માહિતીનો ભંડાર સમાન છે. જો આપને Youtube સર્ચ કરતાં ફાવે છે. તો અહીં દરેક વિષયના વિડિયોઝ ફોર્મેટમાં પુષ્કળ પ્રમાણમાં મટીરિયલ ઉપલબ્ધ છે.અહીં કેટલાક ચેનલને હુ સજેસ્ટ કરીશ.
મિત્રો, તો આ હતી કેટલીક જીપીએસસી વિશેની બાબતો જે આપે ધ્યાન રાખવાની રહેશે. આમ તો દરેક માણસની રણનિતી અલગ હોવી જોઇએ કેમ આપણેજ આપણી નબળાઇ જાણતાં હોઇએ છીએ તેથી આપણે પોતે જ પોતાની રણનીતી બનાવીને મહેનત કરવાની રહેશે. આ પરીક્ષામાં ધીરજ રાખીને મહેનત કરશો તો જરૂર સફળ થશો. સખત પરિશ્રમનો કોઇ વિકલ્પ નથી. અંતે સ્વામી વિવેકાનંદના વાક્યથી આ આર્ટિકલ પુરો કરીશુ.. ઉઠો, જાગો અને ધ્યેય પ્રાપ્તિ સુધી મંડ્યા રહો.
હાલ શ્રી નલીન ઉપાધ્યાય જીપીએસસીના નવા ચેરમેન છે. જેઓ રિટાયર્ડ આઇએએસ છે.
જીપીએસસી નું ફુલ ફોર્મ ગુજરાત પબ્લીક સર્વિસ કમિશન છે.
કોઇ પણ શાખાનો ગ્રેજ્યુએટ કે જેણે કોલેજમાં 3 વર્ષ પુર્ણ કર્યા હોય તેઓ અરજી કરી શકશે.
જીપીએસસી ની પરીક્ષા મુખ્ય 3 સ્ટેજ માં યોજવામાં આવે છે. પ્રાથમિક, મુખ્ય અને રૂબરૂ મુલાકાત. કેટલીક પોસ્ટ માટે રૂબરૂ મુલાકાત યોજવામાં આવતી નથી. વધુ માહિતી માટે અમારી વેબસાઇટની મુલાકાત લેશો.